Donderdag 06 Junie 2013

Fam Marga Orang Manado

Arti Fam Orang Minahasa
Buat orang Tondano, dalam hal ini suku besar Minahasa, fam (family-name)
mewakili jati diri, citra, dan bahkan martabat serta harga diri. Fam
diturunkan berdasarkan garis keturunan orang tua laki-laki (patrilinial) dan
wajib digunakan sebagai harkat serta lambang sebagai generasi penerus
keluarga.
Setelah menikah, fam dari laki-laki akan menjadi nama keluarga. Seorang
istri wajib menyandang fam dari suaminya didepan fam-nya sendiri.
Anak-anakpun wajib menyandang fam dari ayah. Dan sekali lagi, keluarga wajib
menjunjung tinggi martabat dari fam yang disandangnya.
Buat orang Minahasa, fam sangat dijunjung tinggi. Sayangnya, banyak generasi
sekarang yang tak mengerti asal usul fam di daerahnya, bahkan fam sendiri
kadang tidak tau artinya.
Fam yang dipakai turun temurun saat ini berasal dari nama nenek moyang orang
MInahasa. Nama-nama itu biasanya mencerminkan pekerjaan, sifat, tempat
tinggal, atau usaha dari pemilik nama pertama itu.
Berikut rangkuman oleh seorang sosiolog asal Manado, FS Watuseke.
Dalam bahasa Minahasa terutama dimana dalam bahasa sehari-hari Melayu Manado
“nama keluarga” disebut Fam. Dimana kata ini sebenarnya berasal dari bahasa
Belanda van yang kemudian setelah melalui beberapa proses disebut sebagai
Fam.
Penggunaan fam tersebut dilakukan sekitar awal abad 19 di negeri
Belanda. Waktu itu rakyatnya diwajibkan mempunyai Fam. Sebelumnya memang
sudah punya Fam akan tetapi belum menyeluruh.
Demikian pula yang berlangsung di Minahasa kira-kira pada abad 19.
Sebelumnya memang ada orang yang memakainya , tetapi belum menyeluruh.
Seperti halnya Bastian Saway, Fam tersebut ada sejak akhir abad ke 17. Pedro
Ranty abad 18 dan kemudian awal abad ke 19 terdapat nama Fam seperti Matinus
Dotulong (akhir abad 18, Hendrik Dotulong, Frederik Lumingkewas, Abraham
Lotulong, dlll).
Pada tahun 1831 tibalah di Minahasa dua orang penginjil Protestan JF
Riedel dan JF Schwarz di Langowan. Mereka sebagai penginjil dan mengabarkan
injil sekaligus membaptis anggota baru yang masuk kristen. Pada waktu itu
setiap orang dipermandikan mendapat sebuah nama Alkitab atau nama Eropa,
seperti Daniel, Jan, Piet, Frans dan lainnya. Pada saat pembaptisan orang
tersebut diberi sebuah nama Fam, nama keluarga.
Biasanya nama tersebut nama ayah (nama satu-satunya yang dipakai) yang
disusul dengan nama baptis atau Fam. Disamping nama ayah, nama tersebut juga
diambil dari nama nenek pria. Biasanya nama ayah atau nenek pria itu adalah
nama asli Minahasa, seperti Watuseke, Sarapung, Korengkeng, Turang, Sondakh
dan lainnya. Nama baptis tersebut dijadikan nama panggilan yang diambil dari
nama-nama di Alkitab atau dari negeri Eropa barat terutama dari Belanda.
Karena itulah setiap orang Minahasa bernama panggilan atau nama sehari-hari
dari Alkitab dan Belanda.
Berdasarkan data tersebut, nama orang Minahasa atau Fam sekarang
diambil dari nama panggilan setiap orang pria. Sedangkan nama wanita tidak
diturunkan sehingga dilupakan oleh sebagian orang.
Dengan hanya mengenal nama panggilan satu-satunya, tentu ada nama
pengenal jika nama itu dipakai beberapa orang. Hal itu dibedakan dengan
adanya sikap, cacat, atau tanda sesuatu pada orang yang kita maksud. Seperti
Wanta Kento jika ia pincang, Wilem Todeo Kokong (Wilem berkepala lonjong),
Min Pirop (min bermata buta) dan lainnya.
Ada nama-nama yang menyatakan sifat dari orang yang dimasud, seperti ia
seorang pemberani dinamai Mamauaya dari kata wuaya atau berani. Mama’it atau
Ma’it orang yang selalu memasak agak kebanyakan garam. Oki atau kecil adalah
orang selalu mengecilkan sesuatu dan sebagainya.
Masih banyak nama-nama yang mengikuti sifat, kepribadian, tempat
tinggal, pekerjaan, perjuangan dan lainnya. Kesemua ini pada akhirnya
dipergunakan oleh orang Minahasa walaupun dia berada di luar daerah. Fam
tersebut khususnya mengikuti garis keturunan orang tua laki-laki.
Sebagai contoh, karena pekerjaannya selalu menebang pohon, disebut
Pele. Sesuai tempat tinggal, dimana daerahnya selalu terjadi kebakaran
karena adanya kilat dipanggil Pongilatan. Kalau dia tinggal pada suatu bukit
atau gunung ia disebut Wuntu. Kalau dia mau naik bukit atau gunung disebut
Mawuntu. Suatu tempat yang bersifat serong atau miring dikatakan Kawilaran.
Kalau menerka disebut Tumeleap. Tempat dimana sering dicungkil tanahnya
dengan sebuah tongkat disebut Tu’ila dan pemiliknya dinamai demikian.
Sedangkan pekerjaannya sering memotong dengan sebuah parang disebut
Sumanti. Di dalam bahasa Tombulu kata ini mengandung arti lain, yaitu batu
pujaan. Dalam bahasa Tondano disebut Panimbe. Ranting-ranting kering yang
disebut Rankang dipergunakan untuk merintangi tempat jalan.
Daftar fam orang Minahasa/Manado

A

Abutan - Adam - Agou - Agow - Akai - Akil -Aling - Alow - Alui - Amoi - Ampow - Andinata - Andu - Anes - Angkouw/Angkuw - Angow - Anis - Antou - Aray - Arina - Aruperes - Assa - Atuy - Awondatu - Awui/Awuy - Arikalang

B

Badar - Bangkang - Barahamin - Batas - Bella - Belung - Besouw - Bokau - Bokong - Bolang - Bolung - Bororing - Botto - Botu - Boyoh - Buyung

C

Canon - Coloay - Cornelez - Ciwulusan

D

Damongilala - Damopoli - Damopoli'i -Dalos - Danes - Dapu - Datu - Datumbanua - Dayoh - Dededaka - Deeng - Dendeng - Dengah - Dewat - Dien - Dimpudus - Dipan - Dirk - Dissa - Dodu - Dollo - Dolot - Dompis - Dompas - Dompasa - Dondo - Dondokambey - Donsu - Doodoh - Dopong - Doringin - Dotulong - Dumais - Dumanauw - Dumbi - Dungus - Durand - Dusaw

E

Egam - Egetan - Ekel - Elean - Eman - Emon - Emor - Endei - Engka - Engko - Engelen - Enoch - Ering - Erungan - Egeten

F

Frederick - Frans

G

Gerungan - Golung - Goni - Goniwala - Gonta - Gontung - Gosal - Gumalag - Gumansalangi - Gumansing - Gumion - Gundong

H

Hermanus

I

Ilat - Imbar - Inarai/Inaray - Inkiriwang - Inolatan - Intama - Item - Iroth - Imbang

J

Jakob - Joseph

K

Kaat - Kaawoan - Kaendo - Kaeng - Kaes - Kainde - Kairupan - Kalalo - Kalangi - Kalempou - Kalempouw - Kalengkongan - Kalesaran - Kalici - Kaligis - Kalitow - Kaloh - Kalonta - Kalumata - Kamagi - Kambey - Kambong - Kandio - Kandou - Kanter - Kandouw - Kapahang - Kapantouw - Kaparang - Kapele - Kapero - Kapoh - Kapoyos - Kapugu - Karamoy - Karau - Karauwan - Karouw - Karinda - Karisoh - Karuh - Karundeng - Karuntu - Karuyan - Karwur - Kasenda - Katopo - Katuuk - Kaumpungan - Kaunang - Kawatu - Kawengian - Kawilarang - Kawohan - Kawulusan - Kawung - Kawuwung - Keincem - Keintjem - Kekung - Kelah - Keles - Kelung - Kembal - Kembau - Kembuan - Kemur - Kenap - Kepel - Keraf - Kereh - Kesek - Kewas - Khodong - Kilapong - Kimbal - Kindangen - Kirangen - Kiroh - Kiroiyan - Koapaha - Kodongan - Kodoatie - Koessoy - Kojongian - Koleangan - Kolibu - Kolinug - Koloay - Kolompoy - Kolondam - Kolonio - Koly - Komaling - Komalig - Komansilan - Kombaitan - Komimbin - Kondoi - Kontu - Kontul - Kopalit - Kopitoy - Koraah - Korah - Korengkeng - Korinus - Korompis - Koropitan - Korouw - Korua - Kotambunan - Kountud - Kourow - Kowaas - Kowonbon - Kowu - Kowulur - Koyansouw - Kuhu - Kulit - Kullit - Kumaat - Kumaunang - Kumayas - Kumendong - Kumolontang - Kumontoy - Kupon - Kusen - Kusoi - Karaeng - Komambong - Kukus - Kaseger - Kondolia - Kotel - Kasenda - Kasombang- Kumaseh - Kawet

L

Lala - Lalamentik - Laloan - Lalowang - Laloh - Lalu - Lalujan - Lambogia -Lamia - Lampah - Lampus - Lanes - Langelo - Langelo - Langi - Langitan - Langkai - Languyu - Lantang - Lantu - Laoh - Lapian - Lapong - Lasut - Lefrand - Legi - Legoh - Lekes - Lelemboto - Lelengboto - Lembong - Lempash - Lempou - Lempoy -Lenak- Lengkey - Lendeng - Lengkoan - Lengkong - Lensun - Leong - Lepar - Lesar - Lewu - Liando - Limbat - Limbong - Loindong - Lomboto - Limpele - Lintjewas - Lintang - Lintong - Liogu - Litow - Liotohe - Liow - Liu - Liwe - Loho - Loing - Loloang - Lolombulan - Lolong - Lolowang - Lomboan - Lompoliu - Lonan - Londa - Londok - Longdong - Long Dong - Londong - Lonta - Lontaan - Lontah - Lontoh - Losung - Lotulung - Lowai - Lowing - Ludong - Lumanau - Lumangkun - Lumantow - Lumatau - Lumbuun - Lumempouw - Lumenta - Lumentut - Lumi - Lumingas - Lumingkewas - Lumintang - Luminuut - Lumoindong - Lumondong - Lumongdong - Lumowa - Lumunon - Luntungan - Lutulung - Lakoy - Losu - Langow- Lohonauman- Kumambow

M

Macawalang - Magonta -Maengkom - Maengkong - Makaampoh - Maidangkay - Mailangkay - Mailoor - Maindoka - Mainsouw - Mait - Makadada - Makal - Makalew - Makaliwe - Makangares - Makaoron - Makarawis - Makaruwung - Makatuuk - Makawalang - Makawulur - Makiolol - Makisanti - Maleke - Malingkas - Maliangkay - Malonda - Mamahit - Mamangkey - Mamantouw - Mamanua - Mamarimbing - Mamba - Mambo - Mambu - Mamengko - Mamentu - Mamesah - Mamitoho - Mamoto - Mamuaya - Mamuntu - Mamusung - Manampiring - Manangkod - Manapa - Manarisip - Manaroinsong - Manayang - Mandagi - Mandang - Mandey - Manese - Manengkei - Mangare - Mangempis - Mangindaan - Mangkey - Mangowal - Mangundap - Manimporok - Maningkas - Manopo - Manorek - Mantik - Mantiri - Mantoauw - Manua - Manueke - Manurip - Manus - Mapaliey - Maramis - Marentek - Maringka - Masael - Masinambau - Masing - Masiruw - Masoko - Massie - Matheos - Matindas - Maukar - Mawei - Maweru - Mawikere - Mawicere - Mawuntu - Mekel - Mema - Mende - Mendur - Mengko - Mentang - Mentu - Meray - Mesak - Mewengkang - Mewoh - Midas - Mince - Mincelungan - Minder - Mingkid - Mioyo - Mogigir - Mogot - Mokalu - Momongan - Momor - Momuat - Monangin - Mondigir - Mondong - Mondoringin - Mondou - Mogi - Mongi - Mongilala - Monginsidi - Mongkaren - Mongkau - Mongkol - Mongula - Moniaga - Moninca - Moningka - Moningkey - Moniung - Moniyong Mononimbar - Mononutu - Montolalu - Montong - Montung - Morong - Motto - Muaja - Muaya - Mudeng - Muke - Mukuan - Mumek - Mumu - Munaiseche - Mundung - Muntu - Muntuan - Muntuuntu - Musak - Musu - Mogonta - Mawey - Manese - Makaliwe

N

Nangka - Nangon - Nangoy - Naray - Nayoan - Nelwan - Nender - Ngala - Ngangi - Ngantung - Ngayouw - Ngenget - Ngion - None-Nongka

O

Ogi - Ogot - Ogotan - Oleng - Oley - Ombeng - Ombu - Ompi - Ondang - Onibala - Onsu - Opit - Orah - Oroh - Otay

P

Paat - Pai - Paila - Pajow - Pakasi - Palangiten - Palar - Palenewen - Palenteng - Palilingan - Palit - Pamaruntuan - Panambunan - Panda - Pandean - Pandeiroth - Pandeiroot - Pandelaki - Pandey - Pandi - Pandong - Pangalila - Pangkahila - Pangau - Pangemanan - Pangila - Pangkerego - Pangkey - Pangkong- Pantonuwu - Pantou - Pantouw - Pantow - Parapak - Parengkuan - Parera - Paruntu - Paseki - Pasla - Pasumiin - Pateh - Pauner - Paulus - Peleh - Pelenkahu - Pelengkahu - Pelleng - Pendang - Pepah - Pesik - Pesot - Piay - Pinangkaan - Pinantik - Pinaria - Pinontoan - Pioh - Piri - Pitong - Pitoy - Podung - Pogalin - Pola -polakitan- Poli - Polii - Polimpong - Politon - Poluakan - Pomantouw - Pomantow - Pomohon - Ponamon - Pondaag - Pondaaga - Pongayouw - Ponggawa - Pongilatan - Pongoh - Ponosingon - Pontoan - Pontoan - Ponto - Pontoh - Pontororing - Porayow - Poraweouw - Porayouw - Porajow - Porong - Posumah - Potu - Poyouw - Pratasik - Pua - Pungus - Punuh - Purasa - Purukan - Pusung - Putong - Putang - Pangerapan

R

Raintung - Rakian - Rambi - Rambing - Rambitan - Rampangilei - Rampen - Rampengan - Rampi - Ransun - Ransingin - Ranti - Rantung - Raranta - Rares - Rarun - Rasu - Ratag - Rattu - Ratulangi - Ratuliu - Ratumbuisang - Raturandang - Ratuwalangaouw - Ratuwalangon - Ratuwandang - Rau - Ruata - Rawung - Regar - Rei - Rembang - Rembet - Rempas - Rende - Rengku - Rengkuan - Rengkung - Repi - Retor - Rimper - Rimporok - Rindengan - Rindorindo - Robot - Roeroe - Rogahang - Rogi - Rolangon - Rolos - Rombang - Rombot - Rompas - Rompis - Rondo - Rondonuwu - Rooro - Ropa - Rori - Roringkon - Rorie - Rorimpandey atau Roringpandey - Roring - Rorintulus - Rorong - Rory - Rosok - Rotikan - Rotinsulu - Rotty -Rottie - Roway - Ruaw - Ruidengan - Rumagit - Rumambi - Rumampen - Rumampuk - Rumangkang - Rumangun -Rumansi - Rumayar - Rumate - Rumbay - Rumbayan - Rumende - Rumengan - Rumenser - Rumetor - Rumimpunu - Rumincap - Rumokoy - Rumondor - Rumpesak - Rungkat - Runtu - Runtukahu - Runturambi - Runtuwailan - Runtuwene - Runtuwarouw - Ruru - Roeroe - Rurugala - Regoh - Ratumbanua - Runtulalo

S

Saroinsong - Sabar - Saerang - Sampel - Sahelangi - Sahensolar - Sakul - Salangka - Salem - Salendu - Sambouw - Sambow - Sambuaga - Sambul - Sambur - Samola - Sampouw - Sangari - Sanger - Sangeroki - Sanggor - Sangkaeng - Sangkoy - Sangkal - Sarapung - Saraun - Sarayar - Sariowan - Sarundajang - Saul - Saweho - Schalwyk - Seke - Seko - Sembel - Sembung - Semeke - Senduk - Sendow - Senewe - Sengke - Sengkey - Senouw - Sepang - Sethaan - Setlight - Sewow - Sigar - Sigarlaki - Simbar - Simbawa - Sinaulan - Sinatrya - Singal - Sinjal - Sinombor - Singkoh - Sinolungan - Sirang - Siwu - Siwy - Solang - Solambela - Somba - Sompi - Sompotan - Sondakh - Soputan - Soriton - Sorongan - Spaer - Suak - Sualang - Suatan - Sumaiku - Sumakud - Sumakul - Sumampouw - Sumangkud - Sumanti - Sumarab - Sumarandak - Sumarauw -Sumayow - Sumele - Sumendap - Sumesei - Sumilat - Sumlang - Sumolang - Sumual - Sumuan - Sundah - Sungkudon - Suot - Supit - Surentu - Suwu - Saren-Sumerah-Sagai-Sumangando

T

Taas - Tairas - Tabiman - Talumepa - Talumewo - Talumantak - Tamaka - Tampongagoy - Tambahani - Tambalean - Tambani - Tambarici - Tamara - Tambariki - Tambayong atau Tambajong - Tambengi - Tambingon - Tamboto - Tambuntuan - Tamburian - Tambuwun - Tamon - Tampa - Tampanatu - Tampanguma - Tampemawa - Tampenawas - Tampi -Tampilang - Tampinongkol - Tangkuman - Tandayu - Tangka - Tangkere - TatendangTangkow - Tangkudung - Tangkilisan - Tangkulung - Tangon - Tanod - Tanor - Tanos - Tarandung - Taroreh - Tarumingi - Tarumingkeng - Tatilu - Tatontos - Taulu - Tawas - Tenda - Tendean - Tengges - Tenggor - Tengker - Terok - Tetengean - Teteregoh atau Teterego - Tewal -Thomas - Thuda - Tidayoh - Tirajoh - Tirayoh - Tiendas - Tijow - Tikoalu atau Ticoalu - Tikonuwu - Tilaar - Timbuleng - Timpal - Timporog - Tinangon - Tinamberan - Tindengen - Tinggogoy - Tintingon - Tirayoh - Tiwa - Tiwon - Tiwow - Toalu - Toar - Todar - Togas -Tolandang- Tololiu- tolukun - Tombeng - Tombokan - Tompodung - Tompunu - Tongkotow - Tongkeles - Tooi - Torar - Toreh - Torek - Tontey - Towo - Tuda - Tuegeh - Tuela - Tuera - Tuerah - Tuilan - Tulandi - Tulaar - Tulenan - Tulung - Tulus - Tulusan - Tumanduk - Tumangkeng - Tumatar - Tumbei - Tumbel - Tumbelaka - Tumbol - Tumbuan - Tumembouw - Tumengkol - Tumewu - Tumilaar - Tumilesar - Tumimomor - Tumion - Tumiwa - Tumiwang - Tumober - Tumondo - Tumonggor - Tumundo - Tumurang - Tumuyu - Tunas - Tundalangi - Tungka - Turang - Turangan - Tuuk - Tuwaidan - Tuwo - Tuyu - Tuyuwale - Tulangouw - Tombey - Terry-tu - Tumilantow - Tumilantou- Tampatty - Tangkau

U

Uguy - Ukus - Ulaan - Umbas - Umboh - Umpel - Undap - Unsulangi - Untu - Unu - Ulus - Uway - Tangkau

V

Voerman - Voges - van Duim - van Diest

W

Waani - Wagei - Wagey - Wagiu - Waha - Wahani - Wahon - Watania - Wakari - Wala - Walalangi - Walanda - Walandouw - Walangitan - Walean - Walebangko - Walensendow - Walewangko - Walelang - Waleleng - Walian - Walintukan - Walukow - Waluyan - Warouw - Wanei - Wangania - Wangkar - Wangke - Wangko - Wantah - Wantalangi - Wantania - Wantasen - Warankiran - Wariki - Watah - Watti - Watugigir - Watulangkouw - Watuna - Watung - Watupongoh - Waturandang - Watuseke - Wauran - Wawoh - Wawointama - Wawolangi - Wawolumaya - Waworuntu - Woruntu - Wayong - Wehantouw - Weku - Welan - Weley - Welong - Wenas - Wensen - Wenur - Weol - Wetik - Wewengkang - Wilar - Winerungan - Winokan - Woimbon - Wokas - Wola (Wollah) - Wondal - Wongkar - Wonok - Wontas - Wonte - Wooy - Worang - Worotikan - Wotulo - Wowilang - Wowiling - Wowor - Wuaten - Wuisan - Wuisang - Wulung - Wulur - Wungkana - Wungow - Wuntu - Wurangian - Wuwung

Geen opmerkings nie:

Plaas 'n opmerking